Өймөкөөн улууһугар “Тымныы полюһугар айан” кыһыҥҥы туризм бэстибээлэ туристары угуйар биир сүрүн тэрээһининэн буолла.
Өрөспүүбүлүкэ киин куоратыгар Дьокуускайга командировкаҕа сылдьар кэмигэр оройуон салалтата Урбаан, атыы-эргиэн уонна туризм миниистирэ Тимур Хандыны уонна кини солбуйааччытын Мария Карпованы кытта 2025 сылга “Тымныы полюһугар айан” бэстибээл бырагырааматын тула кэпсэттилэр. Улуустааҕы култуура уонна туризм сайдыытын управлениетын салайааччыта Аксинья Сивцева мунньах кыттыылаахтарын бэлиэ тэрээһин сүрүн хайысхаларын кытта билиһиннэрдэ:
— Бэстибээл кулун тутар 28-31 күннэригэр ыытыаллыаҕа. “Тымныы полюһугар айан” бэстибээл — “Кыһын саха сириттэн саҕаланар” кыһыҥҥы туризм бырааһынньыктарын саҕалаан баран, түмүктүүр Саха сирин биир сүрүн тэрээһинэ. Кулун тутар бүтүүтэ дойдубутугар сааскы кэм кэлиитин бэлиэтинэн буолар. Аан дойдуга Тымныыны харыстааччы Чысхаан Тымныы символын бэйэтин муус хаппахчытыгар Томтор нэһилиэгэр баар Эбэ-Хайаҕа кэлэр сыл кыһыныгар диэри харайыыга уурар түгэнэ үөрүүлээх быһыыга-майгыга бэлиэтэнэр. Быйылгы тэрээһин үгэс быһыытынан ыытыллар Томтор, Өймөкөөн нэһилиэктэригэр уонна туризмы сайыннарыыга олохтоохтук ылсан эрэр Сордоҥнооххо буолуоҕа. Кырдьаҕас Өймөкөөн уонна Томтор нэһилиэктэригэр туристар Чысхааны кытта көрсүөхтэрэ. Туристар тоҥмот өйүмүгэ сөтүөлүөхтэрэ, саха сылгытын иитэр Итегеловтар дьиэ кэргэн баазаларыгар сылдьыахтара, А.Е. Кулаковскай- Өксөкүлээх Өлөксөй Үрэх төрдүгэр туруорбут былыргы сэргэлэрин тиийэн көрүөхтэрэ. 1-кы гильдиялаах Өймөкөөн атыыһыта Н.О. Кривошапкин-Ньукулай оҕонньор кыраайы үөрэтэр түмэлигэр ыалдьыттыахтара. Бу тэрээһиннэр Өймөкөөн нэһилиэгэр ыытыллыахтара. Оттон Томторго Н.М.Заболоцкай-Чысхаан аатынан кыраайы үөрэтэр мусуойга, Томтор орто оскуолатын иһинэн үлэлиир аатырбыт литературнай-краеведческай түмэлгэ сылдьыахтара, Чысхаан резиденциятыгар хаар-муус дойдуга киирэн ылыахтара.
Быйыл Үчүгэй ыстаадаларыттан кэлбит табалар “Көмүс күрүө” этнографическай комплекска аҕыйах ахсааннаах норуоттар түһүлгэлэригэр туристары аралдьытыахтара. Манна таба этиттэн бүлүүдэлэри амсайыахтара, табанан хатааһылыахтара, араас сувенирдары атыылаһыахтара, маастар-кылаастарга кыттыахтара. Бу барыта үгэскэ кубулуйбут тэрээһиннэр.
Салгыы Аксинья Сивцева бэлиэтээбитинэн, кыһыҥҥы туризм бэстибээлин биир сонун сүүрээнинэн Сордоҥноох нэһилиэгэр “Индигир Эбэҕэ ыалдьыттааһын” саҥа туристическай маршрут үлэтин саҕалыаҕа. Туроператордар бэлиэтииллэринэн, туристары Индигир өрүс Хотуна көрсүөҕэ. Аан дойдуга саамай түргэн уонна тымныы хотугу өрүс төрдүгэр туран турист баҕа санаатын эттэҕинэ, хайаан да туолар эбит. Онон кэнэҕэс бу маршрутунан баҕа санаатын олоххо киллэриэн баҕалаах дьон бу диэки анаан орох тэбиэхтэрэ.
Кыһыҥҥы туризм бэстибээлин устуоруйатыгар аан бастаан «Хикари» турфирма дириэктэрэ Мария Андреева салайар “Бриллиантовые нотки на полюсе холода” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи айар куонкурус ыытыллыаҕа. Ону тэҥэ, хотугу сир дьахтарын мөсүөнүн, мэтириэтин сирэйдиир “Муус Хайа” уонна “Үрүҥ таба” кыһыҥҥы туризм бэстибээлин саҥа дьоруойдара кыттыыны ылыахтара. “Көмүс күрүө” этнографическай комплекс сиригэр бастаан “Хоту дойду хаһаайката” диэн кэрэ көстүү уонна талаан күрэһэ ыытыллыаҕа. Бу хоту дойду дьахтарын уобараһын Томтор уонна Үчүгэй нэһилиэктэрин дьахталлара тикпит сиэдэрэй көстүүмнэрин кэтэн киирэн көрдөрүөхтэрэ. Уус-Ньараттан “Өймөкөөн көмүһэ” уобараһын билиһиннэриэхтэрэ.
— Кэрэ көстүү уонна талаан күрэҕэр Муоматтан, Томпоттон уонна Таатта улуустарыттан айар кэлэктииптэри ыҥырдыбыт. Онон бэстибээл өрөспүүбүлүкэ таһымнаах буолуоҕа. Тэрээһин барыта 2023 сыл сайыныгар өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо Ыһыаҕа буолбут «Көмүс күрүө» туристическай этнокомплекска буолуоҕа, диэн билиһиннэрдэ Аксинья Сивцева.
Улуус баһылыга Александр Оконешников министиэристибэ салайааччыларыттан бэстибээл биисинэс-бырагырааматын тэрийээччи быһыытынан кыттыыны ылалларыгар көрдөстө: “Өймөкөөн – “Тымныы полюһа” тэрээһин инфраструктурнай кыаҕын үрдэтиигэ туһуламмыт үлэни сүрүннүүр былааннаахпыт. Онон сибээстээн Өймөкөөн урбаанньыттарыгар ыалдьыт дьиэлэрин сайыннарыыга, граннары ылыыга уонна да атын суолталаах боппуруостарга сөптөөх исписэлиистэр сүбэлэрэ наада”.
— Бэстибээл кэмигэр, урбаан, атыы-эргиэн уонна туризм министиэристибэтин өйөбүлүнэн, туризмы сайыннарыыга сонун сүүрээннэри тобулар “төгүрүк остуол” ыытыллара буоллар диэн баҕалаахпыт. Өймөкөөҥҥө туризм араас хайысхаларын олоххо киллэрэллэр. Ол курдук, кэлиҥҥи сылларга кыһыҥҥы уонна сайыҥҥы альпинизм курдук туризм биир суолталаах көрүҥэ көхтөөхтүк сайдан эрэр. «Кыһыҥҥы марафон» экстремальнай сүүрүү бэстибээлэ сыл аайы эмиэ бэркэ ыытылла турар. Онон министиэристибэ нөҥүө промо-туурдары, пресс-туурдары тэрийэр сорук турар, — диэн оройуон баһылыгын бастакы солбуйааччы Алексей Федотов санаатын үллэһиннэ.
Улуус салайааччыларын санааларын истэн баран, миниистири солбуйааччы Мария Карпова бу этиллибит этиилэр барыта докумуоннара наадатын ыйда: “Биһиэхэ олохтоох урбаанньыттартан тус бэйэлэриттэ нчопчу этиилэр, туох үлэни ыытыахпытын сөбүгэр сайаапкалар киириэхтэрин наада. Киирбит докумуоннары барытын сиһилии үөрэтэн баран, сөптөөх быһаарыыны ылыныахпыт».
Салгыы өрүттэр Өймөкөөҥҥө туризмы сайыннарыыга бэрт ураты хайысхалары дьүүллэстилэр. Ол курдук, «Хикари» тур фирма дириэктэрэ Мария Андреева Кытайга Хайлар куорат уонна Хэйлунцзян провинция «Тымныы полюһунан» аатыралларын бэлиэтээн туран, икки дойдулар ”Тымныы полюстара” бырааттыы сыһыаны олохтуохтарын сөбүгэр этии киллэрдэ. Бу туһунан хаһыат кэлэр нүөмэригэр сырдатыахпыт.
Елена ПОТОЦКАЯ
Хаартыскаҕа: Улуус салалтата урбаан министиэристибэтин салалтатын кытта көрсүһүүтүн түгэнэ. Ааптар түһэриитэ.
Өймөкөөн улууһун пресс-сулууспата иһитиннэрэр