Тыа хаһаайыстыбатын сайдыыта — нэһилиэнньэ туруктаах олоҕун мэктиэтэ

Саха сирин салалтата өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтин сүрүн хайысхаларыттан биирдэстэринэн тыа сирин сайдыытын ааҕар. Улуустарга түөлбэлээн олорооччулар туруктаах олохтоноллорун туһугар ыытыллар бэлиитикэ бу  биир тутаах тосхолунан буолар.

Өймөкөөн улууһунааҕы Тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччыта Руслан Атласов этэринэн, улуус аграрийдарын бу күннээҕи инники күөҥҥэ турар соруктарынан оттооһун хампаанньатын ситиһиилээхтик тэрийии буолар.

  • Өймөкөөн улууһун тэрээһиннээх, племенной хаһаайыстыбалара, олор истэригэр бааһынайдар уонна чааһынайдар, бука бары оту бэлэмнээһин үлэтигэр сылдьаллар. Улууска тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарар хаһаайыстыбалар иннилэригэр оттооһун былаанын булгуччу толорор уонна туораттан көмө көрдөөбөт, күүппэт туһугар сыал-сорук эрдэттэн туруоруллубута.

Өймөкөөннөр быйыл 3700 тонна оту бэлэмниэхтээхтэр.

Уһун ардахтар кэннилэриттэн Томтор нэһилиэгэр Куйдуһун үрэх муостата сааахалланан, бу үрэх уҥуор олорор, оттуур дьон, сылгыһыттар сырыылара улаханнык харгыстаммыта. Тахсыбыт балаһыанньаны туоратарга салалта өттүттэн тустаах үлэ ыытыллан, бу күннэргэ олохтоохтору мотуордаах оҥочонон тиэрдии тэриллэр.

Руслан Михайлович үөскээбит быһыыны-майгыны учуоттаан туран, Куйдуһун үрэх нөҥүө оттуур дьоҥҥо СӨ Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн харчынан көмө кэлиэҕэ диэн иһитиннэрдэ.

Ол курдук, отчут биир тонна отугар 1 тыһ. солк. көрүллэрэ быһаарылынна. Гидрометеосулууспата сабаҕалыырынан, атырдьах ыйыгар биһиги диэки улахан ардах түспэт бадахтаах. Онон улуус отчуттара, бу туран биэрбит үтүө күннэри баттаһа күүскэ үлэлиэхтэрин-хамсыахтарын наада. Быйыл от үүнүүтэ хаһааҥҥытааҕар даҕаны үчүгэй диэххэ наада. Отчуттар төһө кыалларынан элбэх оту хаһаанарга туруна сылдьалларын бэлиэтиир тоҕоостоох. Былааннарын эрдэ толорбут дьон салгыы оттоон, кур оту хаһаанарга суоттаналлар, сорохтор булбут отторун атыыга да таһаарыахтарын сөп, — диир Р.М. Атласов.

Бу дьыл атырдьах ыйын 1 күнүнээҕи туругунан Өймөкөөн улууһугар 1 349 ынах сүөһү, ол иһигэр 440 ыанар ынах, 5 593 сылгы, ити иһигэр 2 504 биэ, 10 406 таба (4 274 тыһы таба) баар.

Улууска үүтү соҕотуопкалааһынынан “Индигир” (сал. Ангелина Атласова) уонна “Илгэ” (сал. Владимир Итегелов) кэпэрэтииптэр дьарыктаналлар. Бу хаһаайыстыбалар нэһилиэнньэттэн үүтү бэс ыйыттан тутан саҕалаабыттара. Оҥорон таһаарар бородууксуйаларын үүт туттарааччылар бэйэлэрэ ылалларын таһынан, нэһилиэнньэҕэ атыыга таһаараллар. Ити курдук Өймөкөөн нэһилиэгэр уонна Биэрэк-Үрдэ учаастакка соҕотуопкалыыр тэрилтэҕэ үүттэрин 30-ча ыал туттарар, кэпэрэтиип үлэһиттэрэ чааһынайдартан үүтү лиитэрэтин 32 солк. туталлар, күҥҥэ 400-500 кг үрүҥ аһы астыыллар, сүөгэй, суорат, арыы, ымдаан оҥороллор.

  • Атырдьах ыйын 3 күнүнээҕи туругунан Өймөкөөн улууһугар барыта 572 киһи ходуһаларга оттуу сылдьар, билиҥҥитэ 648 тонна от бэлэмнэннэ, — диэн иһитиннэрэр тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Евдоким Кондаков.

Кэлиҥҥи сылларга Өймөкөөн улууһун племенной хаһаайыстыбаларын үлэлэрэ өрөспүүбүлүкэҕэ тиийэ бэлиэтэнэр буолла. Ол туһунан СӨ сүөһү иитиитин, племенной дьыала, кооперация уонна фермерство Департаменын салайааччыта Николай Питимко быйыл манна ыытыллыбыт Олоҥхо Ыһыаҕар кэлэ сылдьан РФ уонна СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, сылгыһыт Николай Винокуров “Тонор” хаһаайыстыбатыгар “Сылгыны иитии: үйэлэри уҥуордаан” диэн сылгыһыттар дьыалабыай түһүлгэлэригэр тоһоҕолоон эппитэ. Быйылгы дьылга өрөспүүбүлүкэҕэ сылгы базаларын тутууга көрүллүбүт 19 квота иһигэр Өймөкөөн улууһа киирбитэ улахан ситиһиинэн буолар.

Ити курдук Өймөкөөн сирин тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ өрөспүүбүлүкэ тыатын сирин олоҕун хааччыйыыга, аграрнай экэниэмикэтин бөҕөргөтүүгэ сэмэй кылааттарын киллэрсэн, үлэлии-хамсыы сылдьаллар.

Любовь Кривошапкина

Читайте дальше