Соторутааҕыта Дьокуускайга Аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар төрөөбүт тылларын, литэрэтиирэлэрин уонна култуураларын учууталларын бастакы сийиэһэ ыытылынна.
Сийиэскэ барыта 400-кэ дэлэгээт кытынна, итинтэн 200-н тахса киһи төрөөбүт тыл, литэрэтиирэ, култуура учуутала буолар. Тэрээһин иитинэн төгүрүк остуоллар, көрсүһүүлэр, маастар-кылаастар, куурустар, быыстапкалар үрдүк таһымнаахтык аастылар. Ону таһынан Саха сиринээҕи төрөөбүт тыл, литэрэтиирэ, култуура учууталларын Ассоциациятын бэрэссэдээтэлин таллылар. Маныаха ордук элбэх куолаһы ылбыт СӨ Аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар бырааптарыгар аппаратын ыстаарсай референа, СӨ эбээн норуотун Сойууһун чилиэнэ Виктория Шумилова талылынна.
В.В. Шумилова Өймөкөөнтөн төрүттээх. Кини Өймөкөөн нэһилиэгин орто оскуолатын бүтэрбитэ. Онтон Саха судаарыстыбаннай университетыгар хотугу филологиятын факультетын бүтэрэн баран, Анаабыр улууһугар нуучча тылын уонна литэрэтиирэтин учууталынан, оскуола дириэктэрин иитэр үлэҕэ солбуйааччытынан, салгыы СГУ хотугу филологиятын факультетын кэбиниэтин сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. 2000 с. Саха судаарыстыбаннай университетын политология кафедратын аспирантуратыгар үөрэнэ киирбитэ. Виктория Валентиновна өр сылларга СӨ толорор былааһын судаарыстыбаннай уорганнарын эйгэтигэр, Үөрэх министиэристибэтигэр сүрүннүүр исписэлииһинэн ситиһиилээхтик үлэлээн-хамсаан кэллэ.
Виктория Шумилова аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар сытыы боппуруостарын быһаарыыта үлэтин биир киэҥ хайысхатынан буолар. Кини салалтатынан аҕыйах ахсааннаах норуоттар тэрээһиннэрэ Үөрэҕирии министиэристибэтин тустаах былааныгар киирбиттэрэ: “Ламутскай ааҕыылара”, “Аюкта” бэстибээл, долган тылын кэмпириэнсийэтэ, чукотка тылын семинара о.д.а.
Кини 2018 с. Эбээн-Бытантай уонна Өлөөн улуустарыгар икки көһө сылдьар оскуола аһылларыгар улахан кылаатын уурбута. Ону таһынан, Виктория Валентиновна Санкт-Петербург куоракка 2017 с. аан маҥнайгытын ыытыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы Аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар төрөөбүт тылларын, литэрэтиирэлэрин уонна култуураларын учууталларын бастакы сийиэһин биир бастакы хос тэрийээччитинэн буолар. Кини салайыытынан 2017 с. XV өрөспүүбүлүкэтээҕи педагогическай дьаарбаҥкаҕа «Арктика үөрэхтээһинэ» саҥа былаһаакка арыллан ситиһиилээхтик үлэлээбитэ.
Оттон быйыл Виктория Шумилова Женева куоракка 16-с Холбоһуктаах нациялар төрүт олохтоох хотугу омуктар бырааптарын сессиятыгар кыттан кэллэ. Ити курдук Виктория Валентиновна элбэх кэмпириэнсийэлэр, сийиэстэр актыыбынай кыттыылаахтарын уонна тэрийээччилэрин быһыытынан биллэр.
Норуот баайа — кини төрөөбүт төрүт тылыгар. Бу үйэттэн үйэҕэ туохха да бэриллибэт тулхадыйбат баай. Сүппүт тылы тилиннэрии олус уустук. Маннык балаһыанньа көс норуоттары биир сиргэ түмэн олордууттан үөскүүр. Онно аҕыйах ахсааннаах норуоттар оҕолорун учууталлар нууччалыы, сахалыы учебниктарынан үөрэтэн барбыттара буолар. Туох кистэлэ кэлиэй, сэбиэскэй былаас саҕаланыытыгар эбээннии, эбэҥкилии, дьүкээгирдии саҥарары боболлоро. Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларын билиҥҥи да туруга кими да үөрдүбэт, диэн билиниэххэ наада. Тылы төрүт илдьэ сылдьааччыттан саҕалаан, үүнэр көлүөнэҕэ төрөөбүт тылы үөрэтиини сэҥээрээччи ахсаана сыллата аччаан иһэр.
Оҕо күннээҕи кэпсэтиитигэр нуучча оҕолоро — английскайдыы, саха уонна аҕыйах ахсааннаах норуоттар оҕолоро нууччалыы саҥараллара, кэпсэтэллэрэ баар суол. Аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларын тилиннэриигэ былаас өттүттэн тустаах болҕомто суох буоллаҕына, ол көннөрү туһата суох дойҕоххо кубулуйар. Ол иһин бары сөптөөх, күүстээх биир үлэни ыыттахпытына, түмүк тахсыа дии саныыбын. Билигин бу саҥа тэриллибит Ассоциациябыт устаабын, балаһыанньаларын үөрэтэ сылдьабыт. Бу тутулга Саха сирин Аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар төрөөбүт тылларын, литэрэтиирэлэрин уонна култуураларын учууталлара, иитээччилэрэ киирдилэр. Саҥа тэриллибит Ассоциациябыт былаана киэҥ, онон биһигини барыбытын күүстээх үлэ күүтэр, — диэн санаатын үллэстэр Виктория Шумилова.
Тыл ханнык баҕарар норуот уратыта, омугун киэн туттуута буолар. Аан дойду норуоттарын сайдыытын, култууратын, олоҕун сөллүбэт тутааҕа. Сырдыгы-хараҥаны быһаарар, үчүгэйи-куһаҕаны анаарар, сөбү-сыыһаны сүбэлиир, ыксал-таҥыл кэмнэргэ сайҕыыр-сааһылыыр, үөрүү-көтүү үлүскэнигэр сүрэҕи-быары сөҥ сүөгэйинэн сөтүөлэтэр, ыраас дьэҥкир уунан чэбдигирдэр, өй өркөнүнэн, санаа баҕатынан киһи барахсаны өрө көтөҕөр, дьол уйатыгар сирдээн тиэрдэр аналлаах буоллаҕа.
Омугуттан тутулуга суох, Саха сирин олохтоохторо, төрөөбүт тылбытын бары бииргэ харыстыаҕыҥ!
Ольга СКРЫБЫКИНА