Бу күннэргэ Тымныы полюһунан аатырар Өймөкөөн улууһун Биэрэк-Үрдэ учаастагын олохтоохторо Гаврил Иванович уонна Христина Ананьевна Кривошапкиннар Дьокуускайга кыһыл көмүс сыбаайбаларын бэлиэтээтилэр.
Кривошапкиннар алта оҕолоохтор. Талбыт курдук, үс уол уонна үс кыыс. 23 сиэн, 5 хос сиэн тапталлаах эбэлээх эһэлэрэ. Ол эбэтэр иккиэ бэйэлэрэ 30-тан тахса киһини тэнитэн, Көмүс сыбаайбаларын үөрүүтүн үллэстэр дьолу бэлэхтээтилэр.
Алгыстаах бэлэх
Тырахтарыыс уонна ыанньыксыт ыал буолуулара Биэрэк-Үрдүгэр улахан үөрүүнү аҕалбыт. Кыракый нэһилиэк олохтоохторо, 100-тэн тахса киһи, бары урууга кэлбиттэр.
— Мин онно оччолорго биһиги үөлээннээхпит, билигин Дьоруой Ийэ Рахима Атласова бэрт үйэлээх, умнуллубат бэлэҕи биэрбитин өйдүүбүн. Оннук ураты бэлэҕи, арааһа, ким да тута илигэ буолуо. Дьүөгэбит чэй иһэр сервис бэлэхтээбитэ. Онно саахар иһитигэр – саахар, үүт иһитигэр – бороһуок үүт, арыы иһитигэр – арыы баара. Аны ол сервиспит алта чааскылаах этэ. Билигин санаатахха, улахан алгыстаах бэлэх эбит. Алта оҕолонон, элбэх ыччаттанан, оҕо-уруу тэниттибит, күн бүгүнүгэр диэри сүөһү ииттэбит, — диэн кэпсиир ыал ийэтэ Христина Ананьевна.
Таптал тиитэ
Кривошапкиннар олохторун биир интэриэһинэй аргыһын туһунан бэйэ-бэйэлэрин сылаастык көрө-көрө кэпсээтилэр. Ол – Таптал тиитэ. Ити мин итинник ааттаатым. Кинилэр бэйэлэрэ ханарытан, “күнү көрсөр тииппит этэ” дииллэр.
— Оччолорго өссө да оскуолаҕа үөрэнэр 16-17 саастаах уоллаах кыыс нэһилиэктэн тэйиччи турар тииккэ “свиданиелыыр” этибит. Киэһэ киинэ иннинэ ыччаттар волейболлууллара. Киинэ кэнниттэн – эмиэ мээчик. Онтон дьиэҕэ тарҕаһыы саҕаланар. Биһиги инникилээх-кэнники барааччы буолан, бэйэ-бэйэбитин ол тииккэ тиийэн күүтэр этибит. Ким да билбэтинэн, наар кистээн сылдьа сатыыр кэм буоллаҕа. Онно кэпсэтэ олорон хаалан, күн тахсарыгар дьиэбитигэр тиийэрбит, — диэн кэпсиир Гаврил Иванович.
— Оҕолорбут итинник хойутаары гыннахтарына, “сэрии бөҕө” буолара. Эдэр дьон күүлэйдиэн баҕарара биллэр суол. Бэйэбитин өйдөөбөт эбиппит, — диэн кэпсэтиигэ кыттыһар Христина Ананьевна.
Эдэр дьон 9 сыл буолан баран ыал буолбуттар. Бу тухары тииттэриттэн арахпаттар эбит. Дьиктитэ баара, Кривошапкиннар ол тииттэрин көрө сылдьар гына арыый тэйиччи 1978 сыллаахха оҕолоро элбээн, 10х7 кв м иэннээх дьиэ туттубуттар. “Тииппит бэйэбитин кытта тэҥҥэ кырыйда. Эдэр эрдэхпитинэ лабаатыгар олорор бэйэбит, билигин аттыгар тиийэн олоробут, хаартыскаҕа түһэбит”, — диэн кэпсиир ыал ийэтэ.
— Былырыын ойуур баһаарын бохсорго туһуламмыт балаһаны оҥороору нэһилиэк тулатынааҕы тииттэри хорутан, сири кытта тэҥнээбиттэрэ. Биһиги тииппитин эрэ соҕотохтуу хаалларбыттар этэ. Оо, онно үөрбүппүтүөн! Эдэр сааспыт тапталын өйдөбүнньүгэ буоллаҕа дии. Аттыбытыгар баара ордук, — диэн бэлиэтиир Гаврил Иванович.
Ытык ыал — Бочуот кинигэтигэр
Биэрэк Үрдүн олохтоохторо Гаврил уонна Христина Кривошапкиннар 50 сыл анараа өттүгэр аал уоту оттунан, алаһа дьиэни тэринэн, төрүүр оҕону төлкөлөөн, билигин сиэннэрин, хос сиэннэрин бүөбэйдээн, дьоллоох ыал быһыытынан олороллорун туоһута — «Ытык ыал» Бочуот кинигэтигэр киириилэрэ.
Кинилэр бу суолталаах докумуоҥҥа илии баттаан бигэргэттилэр. Ытык ыал кинигэтигэр киирбит дьон ахсааныгар өссө биир дьоллоох ыал эбилиннэ.
Маны тэҥэ, Кривошапкиннар 50 сыл бииргэ олорбуттарын туоһулуур кыһыл көмүс биһилэхтэрин бэйэ-бэйэлэригэр кэтэртилэр. Бииргэ олоруу 50 сыллаах үбүлүөйэ таптал уураһыытынан бигэргэннэ. Оҕоттон дьолломмут ыалы оҕолоро уонна сиэннэрэ эҕэрдэлээтилэр. Гаврил Ивановичка уонна Христина Ананьевнаҕа үөрүүлээх быһыыга-майгыга оҕолорун уонна сиэннэрин ортотугар СӨ Бырабыыталыстыбатын “Килбиэннээх дьиэ кэргэн” анал бэлиэтин, “Ытык ыал” Бочуот кинигэтигэр киирбит Туоһу суругу уонна Ил Дархан Айсен Николаев Эҕэрдэ суругун туттардылар.
…Оҕолорун дьоһуннаах дьон гына ииппит тыа сирин ыала билигин элбэх оҕо тапталыгар бигэнэн, үгүс сиэн болҕомтотун киинэ буола сылдьаллар. Өрүү маннык дьоллоох түгэн кинилэр олохторугар эбиллэ турдун! Бу күннэргэ Гаврил Иванович уонна Христина Ананьевна кырдьар сааска оҕоттон дьоллонуу дууһаны долгутар, уйадытар ураты иэйиитигэр куустардылар, толору дьол ухханыгар уйдардылар. Ыраах Өймөкөөнтөн төрөппүттэрин бэлиэ түгэнин үйэтитээри оҕолоро анаан аҕалан, Тыгын Дархан эрэстэрээҥҥэ үйэлэргэ умнуллубат “Кыһыл көмүс сыбаайбаны” тэрийдилэр. Оҕо болҕомтотугар, хараҕын далыгар сылдьыы — бу буоллаҕа сирдээҕи толору дьол диэн!
Бу туһунан сиһилии “Хотугу сардаҥа” хаһыакка ааҕаарыҥ.
Елена Потоцкая