Бииргэ төрөөбүт быраатым Василий Дмитриевич Винокуров уһуннук ыалдьан, бу дыл алтынны 22 күнүгэр күн сириттэн өбүгэ дойдутугар букатыннаахтык барда.
Бырааппыт Бааска 1962 сыл ыам ыйын 16 күнүгэр үһүс оҕонон сылгыһыт Дмитрий Кононович Винокуров дьиэ кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ. Биэрэк Үрдүн сэлиэнньэтигэр дьоллоох оҕо сааһа, эрчимнээх эдэр сааһа ааспыта. Оҕо саадыгар сылдьан баран, Өймөкөөн орто оскуолатын 1979 сылга бүтэрбитэ. Онтон «Оскуола-производство-үөрэх» диэн хомсомуоллаахтар бачыымнарынан табаарыстарын кытта «Өймөкөөн» сопхуос Биэрэк Үрдүн учаастагар үлэлии хаалбыта. Бастаан, саҥа хотоҥҥо ыанныксытынан, онтон Кусумпаҕа субан сүөһү көрүүтүгэр ситиһиилээхтик үлэлээбитэ.
1982-1984 сс. Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр Приморскай кыраайга сулууспалаабыта. Ол кэннэ 3 сыл аҕатын кытта сылгыһыттаабыта. Кэлин суоппар идэтин баһылаан, «Үчүгэй» сопхуоһугар ыраах айаҥҥа, ыстаадаларга сылдьар суоппарынан үлэлээбитэ. 1993 сыллаахха ыал буолбута, икки кыыстаммыта. Өймөкөөҥҥө көһөн кэлэн, оскуолаҕа автобус суоппарынан үлэлээбитэ. Онтон кэлин харабыллаабыта.
2001-2002 cc. дьоно көмөлөһөн, 2 этээстээх улахан дьиэни туттан киирбитэ. Хотоно, баанньыга, тэпилииссэ – барыта баара. Ынах сүөһү, сылгы ииттэн, сайыннары-кыһыннары түбүгүрэрэ. Дьонун сэргэтин кытта оттоон, кыһынын мастаан, солото суох буолара. Хата, кэлин дьиэлэригэр киин ититии систиэмэтэ киирэн абыраабыта.
Дьиэ үлэтигэр түбүгүрэрин быыһыгар отоно, куһа, балыга. Булт диэн баран муннукка ытаабыт дьонтон биирдэстэрэ буолара. Саас аайы доҕотторун кытта харааҥҥа сытан кус маныыра. Күһүн дьонун кытта Индигир өрүһүгэр муҥхалыы киирэрин олус сөбүлүүрэ. Чыҥыытынан балыктыыра. Оҕо эрдэҕиттэн убайын кытта сайылыкка олорон, олох эрдэ туран үрэххэ киирэллэрэ. Ол сылдьан кырдьаҕаһы көрөн эҥин, 2-3 хонук тохтуу быһыытыйаллара, ол эрээри син биир барбыттара эрэ баар буолара. Булдун тэрилин олус кыһамньылаахтык харайара. Айылҕаҕа сылдьарын олус сөбүлүүрэ, сынньанар да этэ. Элбэх доҕоттордооҕо, куруук үөрэ-көтө сылдьара.
Үөлээннээхтэрин кытта тиэхиньикэ хасыһан түбүгүрэрэ. Уопсайынан, тиэхиньикэҕэ кыратыттан сыстаҕас этэ. Аҕата булбут тэрилэ: мопед, мотоцикл, «Москвич» массыына уо.д.а. – бастаан наар киниэхэ ананара. Билиҥҥи олох ирдэбилинэн сүүрдэр тэрил, көлө булунан, олус үөрэрэ.
Бииргэ үөрэммит табаарыстара кэпсииллэринэн, олус сэмэй-көрсүө, баара-суоҕа биллибэт буолара үһү. Кыраттан да астынар, наһаа үөрүнньэҥ этэ. Ырааһа, асчыта диэн…
Хомойуох иһин, Дылҕа хаан ыйааҕа кытаанах. Бырааппыт Бааска уһуннук ыарахан ыарыыны тулуйан, туруулаһа сатаата да, кыайтарбата… Ыраах эмтэнэ барарыгар күүс-көмө буолбут бииргэ үөрэммит доҕотторугар, чугас уруу, хаан аймахтарбытыгар, бырааттарыгар, убайдарыгар, бииргэ үлэлээбит кэлэктиибигэр, балыыһаҕа сытыаран көрбүт-истибит, эмтээбит кыһамньылаах эмчиппитигэр, куоракка массыынанан тиэйэн, төттөрү-таары сүүрдүбүт бырааппытыгар, кэргэнин дьонугар, эмп көрдөөн сүүрбүт-көппүт, түбүгүрбүт дьоҥҥо уонна бииргэ алтыспыт, көмөлөспүт атастарыгар — бука барыгытыгар улахан махталбытын этэбит. Бары чөл туруктаах, чэгиэн доруобуйалаах буолан, уһуннук, дьоллоохтук олоруҥ.
Күндү бырааппыт, быдан дылларга бырастыы. Төрөөбүт дойдуҥ буора эйиэхэ сылаас суорҕан, сымнаҕас тэллэх буоллун. Эйиигин өрүүтүн суохтуохпут, өйдүү-саныы сылдьыахпыт. Эн олоххун сиэннэрин салҕыахтара.
Бааска дьонун-сэргэтин аатыттан эдьиийэ суруйдум.
Татьяна ИТЕГЕЛОВА,
Кулууп дириэктэрэ,
БиэрэкҮрдэ