Соторутааҕыта Үчүгэй нэһилиэгэр дьоро киэһэ буолан ааста. Ол курдук А.Н. Громов –Агди аатынан сынньалаҥ киинигэр биир дойдулаахпытын, эбээн фольклорун тарҕатааччыны Ирина Винокурованы — «Далбар Хотун» республикатааҕы куонкуруска «Хоһуун Хотун» аат хаһаайкатын чиэстээтибит.
Бу киэһэ Ирина Христофоровна оҕо саас сырдык өйдөбүллэрин ахтан-санаан ылла. Бастаан хайдах Хабаровскай кыраайтан кэлэн Томтор орто оскуолатыгар үөрэнэ киирбитин уонна устудьуон сылларын туһунан иэйэн-куойан кэпсээтэ.
1988 сыллаахха аналын Семён Винокуровы көрсөн тапталларын холбоон, бур-бур буруо таһааран номнуо 36 сыл бииргэ олорбуттар эбит. Ол кэмтэн ыла Ириналаах Сэмэн аҕыс оҕону бүөбэйдээн, 13 сиэннэнэн бөһүөлэкпит биир мааны, сис ыала буолаллар.
Бу көрсүүһүүгэ нэһилиэк дьонугар Ирина хайдах улахан куонкуруска кыттыбытын туһунан сырдатта. 2023 с. «Саха» НКИХ ханаалыгар «Далбар Хотун» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкуруска ыҥырбыттара да, араас мэһэйдэр үөскээн тэрээһини 2024 с. көһөрбүттэр. Онтон соһуччу баҕайы төлөпүөнүнэн эрийэн эппиттэригэр Ирина күүстээх санаатын ылынан, куонкуруска кыттарга санаммыт. Араас түһүмэхтэри ааһан, биһиги Иринабыт «Хоһуун Хотун» аатын чиэстээхтик сүктэ.
Бу дьоро күн Ирина Христофоровна салайар «Умтичаан» бөлөҕө эҕэрдэ ырыаларын ыллаатылар. Кыыһа Самаана Винокурова күүстээх куолаһынан кэлбит ыалдьыттарга саҥа ырыатын бэлэх уунна. Эҕэрдэ уонна махтал тылларын нэһилиэкпит аҕа баһылыга Семен Аммосов, оскуола дириэктэрэ Валентина Карпова, сынньалаҥ киинин салайааччыта Аяна Эверстова эттилэр уонна сэмэй бэлэхтэрин туттардылар.
Ирина Христофоровнаҕа уонна кини дьиэ кэргэнигэр махтаныа этибит улууспут, нэһилиэкпит олоҕор-дьаһаҕар актыыбынай кылааттарын киллэрэллэрин иһин. Инникитин да биир сомоҕо буолан уйгулаах олоххо, Сахабыт сирин кэскилин, сарсыҥҥыга саргытын түстүүргэ, норуоппут историятын, духуобунаһын уонна култууратын сайыннарарга саҥаттан саҥа үрдүк кирбиилэри ситиһэргэ үлэлиэхпит диэн бигэ эрэллээхпит.
Ирина Христофоровна дьиэ кэргэнин, Винокуровтар ааттарыттан махтал тылларын нэһилиэк баһылыгар Семен Аммосовка, «Үчүгэй» АО салайааччытыгар Павел Сивцевкэ уонна суоппар Лев Винокуровка эттэ. Бу ыраах айаҥҥа 26 киһиттэн турар дьиэ кэргэн дьону барыларын буор-босхо Дьокуускайга тиэрдэр уонна теттеру а5алар бэтэрээнэн дьыала буолбатаҕа биллэр.
Наталья Громова,
бибилэтиэкэр, Үчүгэй