Ааспыт үйэ саҥатыгар Саха сирин биэс улуу баайдарыттан биирдэстэрэ, Өймөкөөн Тарыныгар төрөөбүт бастакы гильдиялаах меценат-атыыһыт Ньукулай Уоһукабыс Кырбаһааҥкын кырдьарын саҕана Өймөкөөн нэһилиэгин сиригэр көһөн кэлэн, дьиэ-уот туттан олохсуйбута.
Ньукулай Уоһукабыс уһаайбата билигин даҕаны хараллан турара — бу Петр Афанасьевич Кондаков уонна кини кэргэнэ Варвара Афанасьевна Заболоцкая үтүөлэрэ буолар. Кинилэр Оҕонньор (Өймөкөөн дьоно Ньукулай Уоһукабыһы ытыктаан билигин даҕаны итинник ааттыыбыт) дьиэтигэр олохсуйан өр сылларга көрөн-истэн, билиҥҥи көлүөнэ дьон көрүүтүгэр-истиитигэр хааллардахтара.
Оҕонньор дьиэтэ нууччалыы охсуу дьиэ, ону кытта сыста саха балаҕаннаах эбит. Ол балаҕанын, арааһа, 50-с сс. көтүрбүттэр быһыылаах. 1990-с сылларга олохтоох кырдьаҕастар Оҕонньор дьиэтин балаҕанын сөргүтүөххэ диэн бастаан этии көтөхпүттэрэ. Ол гынан баран, оччотооҕу кэхтии кэмигэр сөптөөх үп көстүбэккэ, ити баҕа санаалара туолбатаҕа.
Кэлин 2000 сс. саҥаларыгар кыра үп көстөн, балаҕан оҕото тутуллубута. Ол эрээри Ытык Киһи дьиэтэ кини олоҕор дьүөрэлэспэтин кыраайы үөрэтээччи Тамара Васильева бэлиэтээн, Оҕонньор былыргы бэйэтин балаҕанын курдук тутуу баар буолуохтаах диэн туруорсуутун саҕалаабыта. Тамара Егоровна оҕо сылдьан ол дьиэҕэ оонньообут буолан туох, ханна баарын барытын өйдөөн хаалбытынан бырайыак барыла оҥоһуллубута.
Ааспыт күһүн от үлэтин үмүрүтэн баран, үһүө буолан — Таатта улууһун Уус Таатта нэһилиэгиттэн төрүттээх сатабыллаах мас ууһа Владислав Малгин (Владислав Владимирович талыы мастары Уус Тааттаҕа бэйэтэ кэрдэн бэлэмнээбитэ) уонна олохтоох дьон — мин, Любомир Кондаков — тутуубутун саҕалаабыппыт. Кыра балаҕанын көтүрэн, сирин тэҥнии сылдьан, Оҕонньорбут былыргы бэйэтин балаҕанын акылаатын булбуппут. Балаҕан муостата кытта баар эбит. Оһоҕун холумтанын оннун, аан, баҕаналар ханан турбуттарын барытын булбуппут.
Балаҕан акылаатын түһэрэн баран сынньана олордохпутуна, маастарбыт Владислав эмискэ: «Доҕоттоор, былыргы бэйэтин балаҕанын моһуона дьиэтин эркинигэр бэчээттэнэн хаалбыт эбит буолбат дуо?!», — диэн саҥа аллайбытыгар көрбүппүт, кырдьык, дьиэ эркинигэр былыргы балаҕан омооно ойууланан көстөрө. Инньэ гынан: «Ээ, дьэ бэрт. Оҕонньор бэйэтэ көҥүллээтэ», — диэн эр ылан, тутуубутун өрө анньан кэбиспиппит.
Ол курдук бу тутууну быйыл силигин ситэрэн, ону ааһан нууччалыы охсуу дьиэ үллүбүт муостатын көннөрөн, оһоҕун өрөмүөннээн, эмэҕирбит күүлэтин көтүрэн, сүрдээх үчүгэйдик түмүктээбиппит.
Ол кэнниттэн Н.О. Кривошапкин аатынан оскуола кэлэктиибэ уонна үөрэнээччилэрэ (дириэктэр Екатерина Посельская) нэдиэлэ устата субуотунньук күүстээҕин тэрийэн, ыраастаан, хаарбах тутууларын көтүрэн, уһаайбаны сэргэхсиппиттэрэ.
Күрүөтүн-хаһаатын Афанасий Старков уолунаан Максимныын былыргы бэйэтин күрүөтүн курдук үүт баҕаналаан тутан кылбаардан кэбиспиттэрэ. Билигин уһаайба силигэ ситэн, Сахабыт сиригэр биир үтүө төрдүлээх түмэл олоҕо олохтонно диэххэ сөп.
Олоҥхо Ыһыаҕыттан саҕалаан Ытык Киһибит Ньукулай Уоһукабыс Кырбаһааҥкын олорбут дьиэтэ-уота сөргүтүллэн, ыалдьыттары тарда, угуйа турара олус кэрэхсэбиллээх.
Аҕыс улууһу аһаппыт, тоҕус улууһу тоторбут бастакы гильдиялаах меценат-атыыһыт, саха дьонун Ытык Киһитэ — Ньукулай Уоһукабыс Кырбаһааҥкын үтүө аата, сиэрдээх санаатынан иитиэхтээн хаалларбыт сыратын-сылбатын, үлэтин-хамнаһын айымньылаах аартыга үйэлэргэ үтүө холобур буолан, саха дьонун сайдар суолугар өрүү чаҕылхай сирдьит сулус буола туруохтун!
Бу туһунан сиһилии “Хотугу сардаҥа” хаһыакка ааҕаарыҥ.
Семен Сивцев-Өймөкөөн Сэмэнэ