Ахсынньы 18 күнүгэр Идэлээхтэр сойуустарын дьиэтигэр оҕо литературатыгар анаммыт айар күрэс түмүгэ таҕыста. Бу бырайыак көҕүлээччитинэн «Алта» кинигэ кыһатын салайааччы, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ, поэт Зинаида Архипова буолар. Быйыл муус устарга предприниматель уонна меценат Руслан Федотов саха тыла кэскиллээх буоларын туһугар оҕо литературатыгар бастыҥ айымньыны суруйбут ааптарга 500 тыһыынча солкуобай бирииһи уу харчынан туруорбута. Бу бачыымы өйөөн «Саха сирин суруйааччыта» ассоциация бэрэссэдээтэлэ Олег Сидоров кыайыылаах кинигэтин таһаарарга сөбүлэспитэ. Кэлин бу кэскиллээх бырайыакка «Дани-Алмас» типография салайааччыта Дария Скобелева кыттыһан, өссө түөрт “кылгас испииһэккэ” киирбит кыттааччы кинигэтэ бэчээттэнэр кыахтаммыта.
Кыайыылаахтары бэлиэтиир дьоро күнү РФ бочуоттаах мецената Руслан Федотов: «Оҕолорбут ийэ тылларынан сайа саҥаран сайдалларыгар туһуламмыт бырайыак сылын ахсын үлэлээн, саҥа, кэрэхсэбиллээх айымньылар күн сирин көрөллөрүгэр төһүү буолуо диэн эрэнэбин», – диэн тылларынан арыйда.
Норуот поэта Наталья Харлампьева: «Оҕолорго анаан суруйуу уонна оҕо суруйуута диэн өйдөбүллэри ситэ сөптөөхтүк араарыы билигин суох. Урут улахан суруйааччыларбыт бары кэриэтэ оҕолорго анаан хайаан да суруйаллар этэ. Ол үгэс кэлин умнулла быһыытыйда. Бу күрэһи үс Амматтан төрүттээх киһи сөпкө тайанан, кыттыһан тэрийдилэр. Маннык өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай бириэмийэтигэр тэҥнээх бириистээх айар күрэс тэриллибититтэн мин үөрэбин. Суруйааччылар тустарыгар үтүө күн үүммүтүнэн итии-истиҥ эҕэрдэ!» – диэн астынарын биллэрдэ.
Дьүүллүүр сүбэ киирбит 18 үлэттэн иккитин күрэс ирдэбилигэр эппиэттээбэттэринэн сыыйбыт. Онон көрүллүбүт 16 үлэттэн кыайыылааҕынан «Бастакы сээн» диэн фэнтези сэһэн ааптара, Санкт-Петербург куоракка библиотека үлэһитин идэтигэр үөрэнэр Валерия Потапова буолла. Кини Дьокуускай куораттан төрүттээх, «Айыы кыһата» гимназияны бүтэрбит. Оҕо эрдэҕиттэн бииргэ төрөөбүт убайа уһуйуутунан классик суруйааччыларбыт кинигэлэрин ааҕан улааппыт. Уон сааһыттан бэйэтэ айымньы суруйарга холонон барбыт. Күрэскэ кыттарыгар: «Фэнтези истиилинэн суруйдахпына кэрэхсэбиллээх буолуо», – диэн санаанан салайтарбыт.
Түөрт “кылгас испииһэккэ” киирбит кыттааччы – Ангелина Васильева, Николай Бурнашев, Любовь Горохова-Сүүмэх, Розалия Винокурова – айымньыларын «Алта» кинигэ кыһата уонна «Дани Алмас» типография кинигэ оҥорон таһааран тарҕатыахтара. Кинигэ таһаарааччылар ааптардары кытта тута ону туоһулуур сөбүлэҥнэри түһэристилэр.
Дьүүллүүр сүбэҕэ норуот суруйааччыта Елена Слепцова-Куорсуннаах, «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэрин солбуйааччы Данил Макеев, «Айыы кыһата» гимназия саха тылын уонна литературатын учуутала, поэт Александра Матвеева-Долгура уонна театр кириитигэ буолар ыралаах «Айыы кыһата» гимназия 11-с кылааһын үөрэнээччитэ Анжелина Эверстова үлэлэстилэр.
Дьүүллүүр сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Елена Слепцова-Куорсуннаах сахалыы оҕо литературатын историятыттан саҕалаан санаатын үллэһиннэ:
– Дьиҥэр, билигин оҕоҕо үлэлээбэт суруйааччы диэн суоҕун кэриэтэ. Хас биирдии суруйааччы оҕоҕо аналлаах айымньылары суруйарга дьулуһар. Бүгүҥҥү оҕо кэм-кэрдии хаамыытынан олус сайдыбыт. Кинилэргэ сөптөөх айымньылар тэтими батыһа айыллан иһиэхтээхтэр. Билиҥҥи оҕо соҕотохсуйар, билигин ким да кими истибэт үйэтэ буолла. Ити темалары таарыйар үлэлэр күрэскэ, хомойуох иһин, суохтар. Билигин оҕо литературатыгар текст кылгаата, үксэ уруһуйга көһөн хаалла. Төбөтүгэр кып-кыра аҕыйах этиини суруйаллар уонна онтон сиэттэрэн салгыы оҕо бэйэтэ толкуйдаан барарыгар маннык формат көҕүлүүр дииллэр. Биһиэхэ, үс күннээх түүн олоҥхону истэ үөрэммит сахаларга текст булгуччулаах. Текст нөҥүө оҕо уйулҕатын иитии күүскэ барар дии саныыбын. Күрэскэ үксүн обургу киэптээх уонна иитэр-үөрэтэр өрүттээх үлэлэр киирбиттэр.
Норуот суруйааччыта күрэс кыайыылааҕын айымньыта сиппит-хоппут тыллааҕын-өстөөҕүн бэлиэтээтэ. Сэһэн «Бастакы сээн» диэн ааттааҕа Суорун Омоллоон драматын биир геройа Айыы Сээни кытта ситимнээҕэр тохтоото. Бу айымньыга фантастика, мистика баарын уонна төрүт үгэстэр олус үчүгэйдик суруллубуттарын аҕынна. Эдэркээн ааптар эрэдээктэри, ойууһуту кытта ситиһиилээхтик бииргэ үлэлииригэр баҕарда. Елена Васильевна: «Валерия сыыйа сайдан оҕо суруйааччыта буола үүнүө диэн эрэнэбит», – диэн алҕаата.
Саха литературатын оҕолорго аналлаах күрэс салгыы сайдан, саҥа ааттары таһаара, ыччаты ийэ тылын сүмэтигэр угуйа, уһуйа турдун!
«Чолбон» сурунаал эрэдээксийэтэ